मंसिर २३, २०८२
काठमाडौं — पछिल्लो समय नखु जेल राजनीतिक गतिविधिको अनौपचारिक स्थलजस्तै बन्दै गएको भन्दै उहाँमा आलोचना बढेको छ। जेलमा रहेका चर्चित नेतालाई भेट्न आउने राजनीतिक व्यक्तिहरू, मध्यस्थकर्ता, व्यापारी र नातेदारहरूको चहलपहलका कारण “नखु जेल राजनीति चलाउने केन्द्रजस्तै हुँदैछ” भन्ने टिप्पणी सार्वजनिक रूपमा उठ्ने गरेको छ।
नखुस्थित जेल प्रशासनले ‘सुरक्षा र नियमबाहिरको आवतजावत नियन्त्रण गर्न कदम चालिने’ बताइरहे पनि, सर्वसाधारणको धारणा भने अझै फरक छ— धेरैले भन्छन्, “जेलभन्दा पनि राजनीतिक कुटनीति चल्ने ठाउँ जस्तै देखिन्छ।”
नेपालमा राजनीतिक छलफल, मिलापत्थर र शक्ति–समिकरणमा भोज–भतेरको परम्परा पुरानो छ। तर पछिल्ला वर्षहरूमा राजनीतिज्ञहरूले विदेशी पकवान, महँगो होटल, र निजी कार्यक्रममा कूटनीतिक कुराकानी मिलाउने चलन तीव्र रूपमा बढेको देखिन्छ।
विशेषगरी
विदेशी दूतावासका ‘ककस मिटीङ’
होटल र रिसोर्टका लन्च–डिनर
बन्द–बजारदेखि राजधानीका निजी घरमा हुने भोज
यी सबैलाई राजनीतिक अन्तर्वार्ता, गठबन्धन मिलाउने, र शक्ति–समीकरण तय गर्ने गुप्त केन्द्रका रूपमा लिन थालिएको छ।
एक विश्लेषकको भनाइ अनुसार—
“नेपालमा अहिले राजनीति बैठकभन्दा धेरै भोजनमा हुन्छ।”
त्यसैले आजकल
👉 कसले कसलाई भोज दियो?
👉 कसलाई बोलाइएन?
👉 कसकसले एकै टेबलमा बसे?
यी प्रश्नहरू राजनीतिक संकेतकका रूपमा हेरिन्छन्।
नखु जेल र राजनीतिक भोज : समान आलोचनानखु जेलमा हुने राजनीतिक भेटघाट र उच्चस्तरीय भोजमा भइरहेका राजनीतिक सम्बाद—दुवै प्रसङ्गमा एकै प्रकारको आलोचना सुनिन्छ :
पारदर्शिताको अभाव
आम जनताको पहुँच नभएको बन्द–ढोका राजनीति
समझदारी र डिल–डलाल बढाउने वातावरण
राज्य संयन्त्रभन्दा ‘अनौपचारिक शक्ति–केन्द्र’ को प्रभाव
यसैले धेरैले प्रश्न गरेका छन्—
“देशका प्रमुख राजनीतिक निर्णय संस्थागत प्रक्रियामा हुन्छन् कि निजी किचन र जेलको बैठक कोठामा?”
नेपालको समसामयिक राजनीतिमा
नखु जेलको राजनीतिक सक्रियता,
विदेशी भोजन र राजनीतिक भोज,
र बन्द–ढोकामा हुने छलफल
यी सबैले राजनीतिक पारदर्शिता, चरित्र र लोकतान्त्रिक प्रक्रियामाथि गम्भीर प्रश्न उठाउँदैछन्।
